Co to są granty unijne i kto może z nich skorzystać?

Granty unijne to podstawowe narzędzie wsparcia finansowego realizowanego przez Unię Europejską. Służą one wspieraniu wybranych projektów, mających kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego, społecznego oraz kulturalnego państw członkowskich [3]. Pozwalają one finansować działania odpowiadające głównym celom polityki unijnej. Kto może korzystać z tych środków i na jakich zasadach?

Definicja grantów unijnych i ich charakterystyka

Granty unijne to środki pieniężne pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, przyznawane beneficjentom na realizację określonych projektów lub inicjatyw. Mają charakter dotacji bezzwrotnej, co oznacza, że są nierefundowane oraz przekazywane wyłącznie na działania zgodne z celami określonymi przez Unię Europejską [3]. Przeznaczenie tych środków odgrywa istotną rolę w realizacji unijnych polityk takich jak rozwój regionalny, ochrona środowiska czy innowacje gospodarcze [3][4].

Dotacje są narzędziem trwałego wsparcia, udzielanym według ściśle określonych kryteriów. Przyznawane są w głównej mierze na projekty o charakterze społecznym, gospodarczym, naukowym czy kulturalnym [3]. Ich rozdział następuje w ramach kolejnych okresów budżetowych – aktualnie obowiązuje perspektywa finansowa 2021-2027 [6].

Cel i obszary wsparcia grantów unijnych

Głównym założeniem grantów unijnych jest osiąganie celów strategicznych UE. Do najważniejszych obszarów wsparcia należą rozwój regionalny, kreowanie miejsc pracy, ochrona środowiska, wdrażanie innowacji oraz podnoszenie konkurencyjności gospodarek państw członkowskich [3][4]. Granty te skierowane są na szerokie spektrum projektów, poczynając od badań naukowych i rozwoju technologicznego, poprzez inwestycje w infrastrukturę, aż po działania z zakresu edukacji i polityki społecznej [4].

Wspierając różnorodne inicjatywy w poszczególnych sektorach, dotacje unijne przyczyniają się do wyrównywania różnic pomiędzy regionami, ze szczególnym uwzględnieniem państw i połaci znajdujących się w trudniejszej sytuacji gospodarczej [5].

Kto może korzystać z grantów unijnych?

O granty unijne mogą ubiegać się różne podmioty, jednak najczęściej o taką formę wsparcia mogą starać się mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, uczelnie, jednostki samorządowe oraz organizacje badawcze [2][11]. W wielu konkursach określane są precyzyjnie wymagania kwalifikacyjne, które należy spełnić, aby uzyskać dofinansowanie.

Warunkiem ubiegania się o środki jest odpowiedź na zaproszenie do składania wniosków, publikowane regularnie przez portal finansowania i przetargów Unii Europejskiej [1]. Dotacje mają charakter konkursowy, a więc środki otrzymują jedynie najlepiej ocenione projekty. Kryteria kwalifikujące opierają się na systemie punktacji, a osiągnięcie progu – przykładowo ośmiu punktów – może umożliwić otrzymanie dofinansowania na preferencyjnych warunkach [2].

Proces ubiegania się o granty unijne

Procedura aplikowania obejmuje kilka kluczowych etapów. Pierwszym jest dokładne opracowanie projektu – jego założeń, celów i planowanych efektów. Każdy wniosek musi wskazywać wyraźne powiązanie realizowanego projektu z celami wyznaczonymi przez programy Unii Europejskiej oraz konkurs, w ramach którego ubiega się o wsparcie [4].

Przygotowanie kompletnej i rzetelnej dokumentacji, obejmującej opis projektu, budżet, analizę finansową oraz uzasadnienie kosztów, jest podstawą pozytywnej oceny wniosku. Wskazanie strony internetowej wybranego konkursu oraz opis programu UE, do którego odnosi się aplikacja, stanowią wymóg formalny [2].

Weryfikacja opiera się na ścisłych kryteriach, a każda pozycja w budżecie powinna być dokładnie uzasadniona oraz powiązana z planowanym harmonogramem i rezultatami projektu [4].

Rodzaje i struktura funduszy unijnych

Kluczowymi instrumentami finansowymi są tu Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny. Pierwszy skupia się głównie na wyrównywaniu poziomu rozwoju regionalnego i modernizacji infrastruktury [5]. Drugi natomiast koncentruje się na zwalczaniu bezrobocia oraz wspieraniu integracji społecznej [9].

Obok dotacji bezzwrotnych, w ramach wybranych programów pojawiają się także narzędzia, takie jak pożyczki, gwarancje kredytowe czy też instrumenty kapitałowe. Wyjątkowe wsparcie przewidują programy przygotowane dla wnioskodawców rozważających udział w konkursach ogólnoeuropejskich – jak programy „Granty na Eurogranty”, które finansują działania związane z przygotowaniem dokumentacji projektowej i poszukiwaniem partnerów [2][13].

Zakres działania funduszy obejmuje wszystkie kraje członkowskie i różne sektory gospodarki, nauki i społeczeństwa [5].

Kryteria przyznawania grantów i okresy finansowania

Przyznawanie grantów następuje w powiązaniu z aktualnymi okresami finansowania wynikającymi z unijnego budżetu – obecnie jest to okres 2021-2027 [6]. Ocena wniosków opiera się na precyzyjnych wskaźnikach punktowych, a kwalifikacja do dofinansowania uzależniona bywa od przekroczenia ustalonych progów punktowych [2].

Analizie poddawane są m.in. spójność projektu z celami unijnymi, realność realizacji, efektywność kosztowa i potencjalne oddziaływanie na otoczenie społeczne lub gospodarcze. W rezultacie granty trafiają do tych aplikacji, które w największym stopniu przyczyniają się do realizacji strategicznych celów UE [4].

Podsumowanie

Granty unijne są kluczowym instrumentem wsparcia różnorodnych projektów realizowanych na terenie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Umożliwiają rozwój innowacji, sprzyjają modernizacji infrastruktury, wzmacniają rynek pracy oraz wspomagają integrację społeczną [3][4][5]. O środki te mogą ubiegać się przedsiębiorstwa, organizacje badawcze, instytucje samorządowe oraz podmioty działające w sektorze pozarządowym [2][11]. Proces aplikowania wymaga skrupulatnego przygotowania, spełnienia określonych kryteriów oraz przedstawienia projektu o rzeczywistej wartości dodanej dla realizacji celów unijnych.

Źródła:

• [1] https://european-union.europa.eu/live-work-study/funding-grants-subsidies_pl
• [2] https://www.youtube.com/watch?v=w8vB6X_ckBI
• [3] https://dueconsulting.pl/co-oznacza-dotacja-z-unii-europejskiej/
• [4] https://www.ey.com/pl_pl/insights/tax/gonitwa-po-granty-jak-dolaczyc-do-najlepszych
• [5] https://mfiles.pl/pl/index.php/Fundusze_unijne
• [6] https://nowedotacjeunijne.eu
• [9] http://www.prometeia.pl/kluczowe-pojecia-zwiazane-dotacjami-unijnymi-46
• [11] https://grantowo.pl/aplikuj-o-granty-z-unii-europejskiej-porady-dla-fundacji-i-stowarzyszen/
• [13] https://www.parp.gov.pl/component/grants/grants/granty-na-eurogranty-1